6 op de 10 Nederlanders is ontevreden over de politiek – 58% van de Nederlanders wil bindend referendum

Uit onderzoek van het Sociaal Plan Bureau in 2023 bleek dat 6 op de 10 Nederlanders ontevreden is over de politiek. De ontevredenheid blijkt alleen maar toe te nemen. De sombere stemming in ons land lijkt voort te komen uit de voortdurende stapeling van maatschappelijke problemen: nieuwe uitdagingen blijven opdoemen terwijl oude kwesties onopgelost blijven liggen. Burgers blijven bezorgd over politieke kwesties, de stijgende kosten van levensonderhoud, ongelijkheid in inkomens, immigratie, het gebrek aan betaalbare huisvesting en de aanpak van klimaatverandering. In de nazomer van 2022 werden immigratie en de toenemende prijzen als de meest urgente problemen gezien, maar daar kwam al snel een nieuwe zorg bij: de stikstofcrisis.

Zeer negatief oordeel over staat van het land en politiek

Uit het onderzoek van het SCP blijkt verder dat Nederlanders momenteel een zeer negatief oordeel vellen over de staat van het land en de politiek, in vergelijking met de afgelopen vijftien jaar. De onvrede over de koers van het land is nauw verbonden met de ontevredenheid over de politiek: bijna de helft van degenen die vinden dat het de verkeerde kant op gaat, wijst naar de politiek als oorzaak. In het najaar van 2022 had 43% vertrouwen in de Tweede Kamer (ten opzichte van 52% eerder) en 41% in de regering (was 50%). Er heerst een pessimisme over de prestaties van de politiek: men verwijt voornamelijk de regering een gebrek aan daadkracht en visie bij het aanpakken van de problemen in Nederland. Bovendien zijn mensen kritisch op de politiek-bestuurlijke cultuur: ze ervaren een grote kloof tussen ‘Den Haag’ en de gewone burger, vinden de politiek onbetrouwbaar en zijn van mening dat politici, ongeacht hun fouten, blijven zitten.

Ontbreken van maatschappelijk draagvlak zeer lastig voor politici

Het gebrek aan een breed maatschappelijk draagvlak De combinatie van zorgen over belangrijke maatschappelijke uitdagingen onder veel Nederlanders en hun gebrek aan vertrouwen in de politiek vormt een uitdaging voor politici. Het aanpakken van maatschappelijke problemen vereist namelijk politieke beslissingen, die niet altijd gemakkelijk zijn en niet voor iedereen gunstig uitpakken. Politici streven naar een breed politiek en maatschappelijk draagvlak voor dergelijke besluiten. Echter, de negatieve stemming en diverse opvattingen over de gewenste oplossingen maken het verkrijgen van dit draagvlak lastig. Voor het vertrouwen in de overheid en de legitimiteit van de democratie is het daarom cruciaal dat de overheid problemen effectief, transparant en rechtvaardig aanpakt. Het is essentieel dat zij naar de mensen luistert, doortastend handelt en duidelijk maakt welke politieke afwegingen worden gemaakt en waarom.

Alleen opkomst 2e kamer verkiezingen nog enigszins acceptabel

Nederland hanteert een stelsel van evenredige vertegenwoordiging bij verkiezingen. Dit betekent, dat elke politieke partij zetels in het parlement krijgt op basis van het percentage behaalde stemmen, met de kiesdeler als leidraad. Hoewel dit systeem diverse voordelen kent, worden bepaalde aspecten ervan regelmatig bekritiseerd. Veel van deze debatten draaien om de relatie tussen kiezers en gekozen vertegenwoordigers.

Kritiekpunten

• Een belangrijk punt van kritiek is, dat het huidige stelsel de kloof tussen burgers en politiek zou vergroten. Vaak zijn alleen de lijsttrekkers en soms de tweede en derde plaats op de kandidatenlijst zichtbaar voor kiezers. Hierdoor ontbreekt een persoonlijke of regionale band tussen kiezer en volksvertegenwoordiger, wat de betrokkenheid kan verminderen.
• Daarnaast moedigt het huidige systeem niet aan tot een sterke relatie tussen volksvertegenwoordigers en de kiezers, die hen hebben gekozen. Het feit, dat de meeste Kamerleden hun zetel te danken hebben aan hun plek op de partijlijst, in plaats van aan persoonlijke stemmen, draagt hieraan bij. Dit gebrek aan verbondenheid kan de afstand tussen burger en politiek vergroten.
• Een ander nadeel is, dat Kamerleden die op de lijst van een partij staan minder vrijheid hebben dan zij die persoonlijk zijn gekozen. Dit kan problemen veroorzaken als er spanningen ontstaan tussen een Kamerlid en zijn of haar fractie.

Coalitievorming zorgt voor ideeën verwatering

Het huidige stelsel geeft kiezers geen invloed op de vorming van de regering na de verkiezingen. Omdat geen enkele partij meestal een absolute meerderheid behaalt, moeten partijen coalities vormen om te regeren, zonder directe inspraak van de kiezer. Dit kan leiden tot compromissen, waar kiezers geen invloed op hebben.

De Staatscommissie parlementair stelsel heeft ook nog eens drie belangrijke zwakke punten in het parlementaire systeem gesignaleerd:

1. Allereerst kan het voorkomen, dat het parlement beslissingen neemt waar de meerderheid van de bevolking het niet mee eens is.
2. Ten tweede is de kabinetsformatie een ondoorzichtig proces waar kiezers geen controle over hebben.
3. Ten slotte is er geen duidelijke verdeling van taken tussen de twee Kamers van het parlement, wat kan leiden tot politieke instabiliteit.

Directe of indirecte democratie

In de Westerse wereld houdt men vaak om de 4 jaar verkiezingen. Je stemt op een persoon, maar daarnaast stem je op de ideeën van de partij, die hij of zij vertegenwoordigt. Vervolgens houdt de invloed van de burger zo goed als op, want:

• Je hebt geen invloed op welke coalitie gevormd wordt
• De premier wordt indirect gekozen
• Een burgermeester en de Commissaris van de Koning zijn zelfs helemaal niet gekozen
• De benoeming van de voorzitter van de EC, EP en ER is helemaal niet transparant

De oplossing – Een bindend referenda stelsel

In een samenleving waarin het vertrouwen in de politiek laag is, vertaalt dat zich vaak in lage opkomstcijfers bij verkiezingen. In het huidige niet transparante politieke systeem zijn politici niet in staat om de problemen van vandaag en die van de toekomst op te lossen. Daardoor wordt het vertrouwen in de politiek en in de democratie steeds minder en hebben de aangedragen oplossingen vaak weinig draagvlak in de samenleving. Mijn Stem Telt! Het Burgerinitiatief constateert, dat dit een groot probleem is en dat dit probleem nog veel groter wordt als er niets aan gebeurt. Daarom pleit Mijn Stem Telt voor een bindend burger referenda stelsel in plaats van het huidige politieke systeem. De burger is prima in staat om weloverwogen keuzes te maken.

De macht over politieke besluitvorming weer bij de burger

We geven daarom de macht over de politieke besluitvorming weer terug aan de burgers; waar deze ook hoort. Daarbij telt iedere stem, van zowel de meerderheid en als van de minderheid. Mijn Stem Telt! Het Burgerinitiatief beseft, dat dit tijd kost zowel in de uitvoer als in de gewenning. Een bindend referendum heeft echter een prima zelfregulerend principe. Als we ons doel bereikt hebben voor meer directe democratie door middel van een bindend referendum heffen wij ons zelf als partij weer op. Voor meer informatie over Mijn Stem Telt! Het Burgerinitiatief neem contact op via info@mijnstemtelt-hetburgerinitiatief.nl